Skład kosmetyków – naucz się go czytać!

Na twojej półce łazienkowej z pewnością znajdują się przeróżne maści, kremy, peelingi, balsamy i inne produkty pielęgnacyjne. Jednak czy kiedykolwiek zatrzymałaś się, aby sprawdzić skład kosmetyków, które kupujesz? Większość kobiet i mężczyzn nigdy tego nie robi. Niesłusznie – warto wiedzieć, co nakładasz na swoją skórę. Wśród składników istnieją takie, które faktycznie odżywiają twoją skórę. Niestety, są też i takie, które zatykają pory lub przyspieszają starzenie się skóry. Czy potrafisz je rozpoznać?

Kosmetyki – skład nierówny składowi

Czy wiesz, jak czytać skład kosmetyków? Tzw. język INCI może na początku wydawać się całkowicie obcym językiem. Jego nauka nie przychodzi od razu, wymaga wielu powtórzeń i praktyki – podobnie, jak w przypadku każdego języka obcego. Jest to jednak bardzo przydatna umiejętność.

Analiza składu kosmetyków pozwoli ci usprawnić zakupy oraz lepiej poznać potrzeby twojej skóry. Umiejętność czytania składu kosmetyków to twój pierwszy krok na drodze do bardziej świadomej pielęgnacji twarzy, ciała i włosów. Jak właściwie się za to zabrać? Nazwy i skróty wydają się niesamowicie skomplikowane. W rzeczywistości jest w tym jednak logika.

Sprawdź skład kosmetyków

Wszystkie kosmetyki, jakie kupujesz i jakich używasz, można opisać tzw. składem INCI. Jest to skrót od angielskiego terminu International Nomenclature of Cosmetic Ingredients. Po polsku to Międzynarodowa Nomenklatura Surowców Kosmetycznych. Co takiego kryje się za tą nazwą? INCI to regulowana prawnie lista składników kosmetyków. Możesz być pewna prawdziwości i rzetelności tej informacji. Producenci są zobowiązani do wpisywania tu dokładnych danych na temat użytych do produkcji substancji.

System INCI powstał w celu ujednolicenia nazw wszystkich surowców używanych do produkcji kosmetyków. Stosowane obecnie terminy pochodzą od nazw zwyczajowych i chemicznych. Tego sposobu nazewnictwa używa się na całym obszarze Unii Europejskiej i wielu innych państw.

INCI to jednak tylko pierwszy krok do rozpoznania tego, czy twój kosmetyk jest dobrej jakości. Zadowalający skład nie jest równoznaczny z wysokim standardem kosmetyku. Za niektórymi nazwami mogą się kryć zarówno substancje aktywne, jak i zwykły emolient z zapachem. INCI niestety nie określa, w jakiej procentowej ilości występują składy kosmetyków. Podanie tej informacji przez producenta jest dobrowolne i zdarza się rzadko.

Analiza składu kosmetyków – podstawowe zasady

Istnieje kilka głównych zasad, które ułatwią ci nawigację wśród nieznanego świata składów kosmetyków. Zapoznaj się z tymi cennymi wskazówkami!

1. Zawsze czytaj składniki kosmetyków od lewej do prawej, czyli jak zwykły tekst. Często na pierwszym miejscu znajduje się po prostu Aqua, czyli woda. 
2. Składniki INCI ułożone są zawsze według stężeń procentowych – od największej do najmniejszej ilości. Jednak i tutaj znajdzie się pewien haczyk. Chcąc sprawdzić skład kosmetyku, warto znać maksymalną dopuszczalną zawartość poszczególnych substancji. W ten sposób możesz dokładniej zobrazować sobie faktyczny procent składników.
3. Składy kosmetyków, których zawartość jest mniejsza niż 1% podawane są w losowej kolejności. Należą do nich zwykle barwniki, zapachy i konserwanty. Producenci przeważnie decydują się tu na zapis alfabetyczny. Substancje znajdujące się za Parfum obecne są w danym produkcie w znikomych ilościach. Pamiętaj, że w niektórych przypadkach fakt, że składniki aktywne znajdują się na końcu listy, nie jest wcale czymś złym. Dopuszczalne stężenia niektórych produktów są bardzo niskie; ich mała ilość wcale nie oznacza, że nie działają.
4. Niektóre składniki kosmetyków to złożone substancje – ich składy muszą również być wymienione w liście INCI.

Wiesz już mniej więcej, jak czytać swoje kosmetyki. Skład jest przeważnie opisany po angielsku lub łacinie. Oznacza to pewną trudność, ale niech cię to nie zrazi. Oczywiście, nie nauczysz się rozpoznawać wszystkich substancji od razu. Wymaga to odrobinę praktyki, a nie sposób też znać wszystkie nazwy. Czasem znajdziesz składy kosmetyków opisane w języku polskim. Jest to wyłącznie znak dobrej woli producenta.

Główne grupy składników kosmetyków to:

• substancje bazowe,
• pomocnicze,
• składniki aktywne,
• konserwanty,
• barwniki,
• kompozycje zapachowe.

Baza kosmetyku jest bardzo ważnym elementem. To właśnie ona determinuje stopień przenikania innych składników w głąb twojej skóry lub włosów. Substancje pomocnicze to surowce stosowane w celach technologicznych. Do tej kategorii składu kosmetyków zalicza się emulgatory, modyfikatory reologii, związki poprawiające konsystencję, wygląd i właściwości użytkowe produktu. Aktywne składniki kosmetyków to dla ciebie najważniejsza informacja. To właśnie one w największym stopniu oddziałują na twoją skórę.

W przypadku kosmetyków konserwanty wcale nie są czymś złym. Chronią one preparat przed rozwojem bakterii i mikroorganizmów. Wydłużają jego zdatność do użycia, trwałość i przeciwdziałają przedwczesnemu psuciu. Barwniki używane są tylko do nadania pożądanego koloru, a kompozycje zapachowe – aromatu. Koniecznie sprawdź skład kosmetyków, które kupujesz i używasz pod kątem występowania alergenów.

Ostateczna ocena jakości używanych przez ciebie produktów należy do ciebie. Postaraj się dostosować wszystkie kupowane kosmetyki do konkretnych potrzeb swojej skóry. Pamiętaj jednak, że wszystkie sprzedawane produkty kosmetyczne musiały przejść liczne badania laboratoryjne, testy i oceny jakości oraz bezpieczeństwa. Ekspert z odpowiednią wiedzą i doświadczeniem wydaje Ocenę Bezpieczeństwa – dopiero po tym dany preparat może zostać wprowadzony do sprzedaży i powszechnego użytku.

Składniki kosmetyków

Analiza składu kosmetyków pozwoli ci stwierdzić, czy dany produkt jest odpowiedni dla twoich potrzeb. Główny składnik większości kosmetyków to woda. Jest ona bardzo ważna i wcale nie tak tania, jak mogłoby się wydawać. Ta używana do produkcji kosmetyków różni się od kranowej i pitnej. Jest ona specjalnie oczyszczana pod kątem chemicznym i mikrobiologicznym.

Kolejnym ważnym składnikiem kosmetyków są rozpuszczalniki. To właśnie w nich rozpuszczają się składniki aktywne. Często do tego celu używana jest właśnie woda – obojętna dla skóry i z właściwościami aplikacyjnymi. Do innych powszechnie stosowanych rozpuszczalników należą także: gliceryna, etanol, glikole oraz lipidy (oleje). 

Substancje czynne powierzchniowo (surfaktanty, spc) mają charakterystyczną budowę. Składają się z części hydrofobowej i hydrofilowej. Związki te reagują z tłuszczami i wodą. Umożliwiają one skuteczne usuwanie zanieczyszczeń i wytwarzanie emulsji. W dużych stężeniach surfaktanty mogą powodować podrażnienia skóry, a także jej suchość i szorstkość. Aby tego uniknąć, w kosmetyce używa się mieszanki spc, czyli m.in. Sodium Laureth Sulfate, Cocamidopropyl Betaine lub Decyl Glucoside.

Emolienty to tłuszczowe składniki kosmetyków, które zmiękczają naskórek. Tworzą na twojej skórze warstwę ochronną, hamującą utratę wody. Dzięki temu wykazują działanie uelastyczniające i nawilżające. Najpopularniejsze emolienty to Octyldodecanol i Paraffinum Liquidum. Co ciekawe, hydrofobowy film powstaje poprzez odparowywanie wody z kosmetyku na twojej skórze. Oznacza to, że krem wcale się nie wchłania – większość składników pozostaje na skórze, ale brak wody sprawia, że są one niewyczuwalne.

Sprawdź skład kosmetyków, jakie znajdują się w twoim domu. W większości z nich prawdopodobnie znajdziesz glicerynę. Jest to niezastąpiony składnik o wielu właściwościach. Ma ona działanie hydrofilowe, czyli nawilża skórę. Przyciąga wodę z otoczenia, a następnie nie pozwala jej uciec z powierzchni skóry. Co więcej, gliceryna utrzymuje nawilżenie samego kosmetyku. Jest to przydatna właściwość w wielu różnych substancjach – nawet w paście do zębów. 

W większości przypadków składy kosmetyków nie są kompletne bez zagęstników. Pomagają one osiągnąć i utrzymać pożądaną konsystencję. Należą do nich polisacharydy (np. Xanthan Gum), poliakrylany (Carbomer) oraz tłuszcze o stałej konsystencji. Konserwanty, które chronią twoje kremy przed powstawaniem w nich grzybów, bakterii, pleśni i innych związków chorobotwórczych to m.in.: Imidazolidinyl urea, Ethylparaben, Methylparaben, Iodopropynyl Butylcarbamate, Methylisothiazolinone.

Jak czytać skład kosmetyków?

Wiesz już mniej więcej, co tworzy twoje kosmetyki. Skład może jednak nadal wydawać się dość tajemniczy. Poniżej znajdziesz listę najczęściej używanych terminów INCI:

• (…) Oil – czyli oleje roślinne i olejki eteryczne,
• (…) Extract – ekstrakty roślinne,
• (…) Hydrosol/Water – hydrolaty,
• (…) Glycol – glikole,
• (…) Stearate/Olivate – emolienty,
• (…) Hydrogenated – „uwodornione”, np. Hydrogenated Palm Glycerides Citrate – (uwodornione glicerydy oleju palmowego)
• PEG/PPG – PEG-i – polimery z grupy polieterów; tutaj, wyższa cyfra w nazwie PEG-a oznacza większą ilość glikolu etylenowego w łańcuchu polimerowym,
• Ceteth/Ceteareth/Laureth – grupa emolientów i środków konsystencjotwórczych,
• (…) Acid – kwasy,
• (…) Alcohol – alkohole tłuszczowe, 
• Polisorbaty,
• Silikony – mają głównie nazwy kończące się na -cone, -siloxane lub -conol,
• (…) paraben – parabeny.

Koniecznie zapoznaj się też z listą kontrowersyjnych, niepożądanych składników. Do powszechnego użytku dopuszczane są alergeny i inne substancje, które potencjalnie mogą ci zaszkodzić. Wszystko zależy jednak od twojego indywidualnego stanu i rodzaju skóry.

Aplikacja – skład kosmetyków

Ilość informacji, które trzeba sobie przyswoić i zapamiętać, aby skutecznie nawigować wśród składów kosmetyków, może wydawać ci się przytłaczająca. Dlatego czasem warto polegać na gotowych rozwiązaniach technologicznych. Istnieje do tego niejedna aplikacja. Skład kosmetyków analizowany jest w niej za ciebie. Dostajesz jedynie informacje zwrotne o ewentualnych alergenach, substancjach czynnych, testowaniu na zwierzętach, opiniach itp. 

Oto najpopularniejsze aplikacje do analizy składu kosmetyków:

• Cosmetic Scan – skanuje kosmetyki i generuje ich opis, skład, wraz z substancjami potencjalnie szkodliwymi,
• Ingred – analizuje zarówno kosmetyki, jak i żywność,
• Kosmopedia.org – stworzona przez niezależnych ekspertów z Polskiego Związku Przemysłu Kosmetycznego, informuje też o jakości przeprowadzonych badań nad danym kosmetykiem oraz jego bezpieczeństwie,
• CosDNA.com – ułatwi ci wykryć niebezpieczne składniki w produktach.

Wiesz już, jak czytać skład kosmetyków. Zasada zrozumienia systemu INCI jest dość prosta. Trudniej nauczyć się rozpoznawać substancje kryjące się za skomplikowanymi nazwami angielskimi lub łacińskimi. Potrzebujesz nieco czasu, aby dojść do wprawy i płynności. Następnym krokiem będzie nauka o ewentualnej szkodliwości i dokładnym działaniu danych składników. Jeśli skład kosmetyków nadal wydaje ci się zbyt skomplikowany, możesz użyć gotowych aplikacji do analizy produktów.

Bibliografia:
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:02009R1223-20180801&from=FR
http://orka.sejm.gov.pl/opinie8.nsf/nazwa/2556_u/$file/2556_u.pdf
https://ec.europa.eu/growth/sectors/cosmetics/products/fragrance-allergens-labelling_pl