W dermatologii pod pojęciem „grudki” rozumiemy wykwit wyniosły (wypukły) ponad powierzchnię skóry, wyraźnie od niej odgraniczony, odróżniający się spoistością. Grudka, w przeciwieństwie np. do guzka, zawsze ustępuje bez pozostawiania po sobie blizny czy innego śladu. Do najczęstszych przyczyn pojawienia się grudek na twarzy należy trądzik grudkowy lub grudkowo–zaskórnikowy.
Krosty podskórne to najczęściej objaw trądziku grudkowego. To jedna z postaci trądziku młodzieńczego. Występuje najczęściej u nastolatków, ale często nie ustępuje również po 20., a nawet i po 30. roku życia.
Grudki trądzikowe to wypukłości o konsystencji stałej i wielkości powyżej 1 centymetra. Są widoczne gołym okiem i wyczuwalne w dotyku. Zwykle zmiany te zlokalizowane są na twarzy w tzw. strefie T, czyli na czole, nosie i brodzie, ponieważ jest to obszar o zwiększonej produkcji sebum. Mimo to wiele osób z trądzikiem skarży się również na grudki na policzkach – strefie teoretycznie bardziej suchej. Krosty pojawiają się także na plecach czy dekolcie.
Skąd się biorą te grudki pod skórą? Najczęstsze przyczyny ich tworzenia się to przerost tkanki, naciek komórkowy czy też otorbienie się nadmiaru sebum, brudu i utlenionych warstw rogowych naskórka w gruczołach łojowych. Ponieważ w wieku dojrzewania jednym z efektów szalejących hormonów jest nadprodukcja sebum, to przy dodatkowo zwężonym kanaliku odprowadzającym tę substancję na zewnątrz gruczoł łatwo ulega zaczopowaniu. Sebum wraz z brudem to idealna pożywka dla bakterii. Tak tworzy się miejscowy stan zapalny. Grudki mogą przekształcać się niekiedy w ropne krosty.
Leczenie trądziku grudkowego polega przede wszystkim na odpowiedniej pielęgnacji skóry twarzy. Niezwykle istotne jest jej oczyszczanie przy pomocy środków antybakteryjnych i przeciwzapalnych, ale nie przesuszających nadmiernie skóry. Toniki na bazie alkoholu wysuszają co prawda szybko grudki i krosty, ale gruczoły łojowe w suchym naskórku zaczynają wytwarzać jeszcze większe ilości sebum.
Grudek nie należy wyciskać (nawet u kosmetyczki) – grozi to bliznowaceniem tkanek objętych stanem zapalnym. Bez takiej „interwencji” grudka zniknie bez śladu. Można ten proces przyspieszyć, stosując odpowiednie kosmetyki dla cery trądzikowej.
Wszelkie kremy, które stosujesz, powinny mieć lekką, nieobciążającą formułę. Nie mogą zatykać porów. To samo tyczy się kosmetyków do makijażu – lepiej zrezygnować z ciężkich podkładów mimo przemożnej chęci ukrycia niedoskonałości. Specjalne korektory (zielony – kryjący zaczerwienienia i czerwone krosty – oraz cielisty) lepiej sprawdzą się jako środki maskujące konkretne zmiany.
Warto także stosować kryjąco–matujące podkłady mineralne. Zawierają m.in. tlenek cynku, który sam w sobie łagodzi i wysusza zmiany. Spośród matujących pudrów można wybrać m.in. te oparte na ekstrakcie z drzewa kapokowego, zmineralizowanych glinkach czy mączce ryżowej, która znakomicie pochłania sebum.
Do kosmetyków aplikowanych na całą twarz dołącz też preparaty do stosowania punktowego – na grudki, krosty czy zaskórniki. Mogą to być np. kremy i żele zawierające witaminę A, jej pochodne i nadtlenek benzoilu. Leczenie trądziku wspomaga także dieta (unikaj potraw tłustych, ostrych, przetworzonych, nadmiaru słodyczy), rezygnacja z alkoholu i palenia papierosów.
Nie zapominaj o nawilżaniu skóry – dobre kosmetyki nawilżające nie spowodują przetłuszczania się cery, natomiast nawilżona skóra to skóra zdrowa, która lepiej poradzi sobie ze stanem zapalnym. Nie dojdzie także wówczas do sytuacji, gdy gruczoły łojowe zaczynają pracować ze wzmożoną siłą na skutek przesuszenia skóry.
Grudki podskórne mogą być też objawem alergii kontaktowej. Zmiany wywołane kontaktem z alergenem zwykle są uporczywie swędzące i mają postać czerwonych grudek. Podstawą walki z takimi zmianami jest wykrycie, co je powoduje. Najczęstszymi winowajcami alergii kontaktowej są:
Skóra alergiczna potrzebuje kosmetyków bezzapachowych i niezawierających żadnych potencjalnych alergenów, a ponadto silnie nawilżających i natłuszczających skórę. W przypadku silnej reakcji alergicznej konieczne może być leczenie sterydowymi środkami miejscowymi i doustnymi.
Małe, białe grudki na twarzy, które często mylone są ze zmianami trądzikowymi, mogą być też prosakami, czyli maleńkimi cystami powstającymi na skutek zapalenia mieszków włosowych pod wpływem nagromadzenia się sebum u ujścia gruczołów łojowych. Prosaki mają barwę białą, żółtawą lub kremową i występują głównie w okolicach oczu, na skroniach, na czole i na nosie.
Prosaki pojawiają się najczęściej u niemowląt, ale mogą wystąpić także i u osoby dorosłej. Nie są zaraźliwe, nie jest to też objaw chorobowy, ale z pewnością nie prezentują się estetycznie.
Z prosakami jednak niełatwo wygrać. Gdy raz się pojawią, nawet po usunięciu potrafią nawracać. Dlatego warto zadbać o profilaktykę – nie używaj ciężkich, tłustych kosmetyków zatykających pory, komedogennych produktów do makijażu, zrezygnuj z mocno kryjącego, tłustego fluidu.
Jeśli już prosaki się pojawią, najskuteczniejszym sposobem pozbycia się ich jest nakłuwanie poszczególnych krostek igłą pod odpowiednim kątem. Nakłucia odblokowują ujścia gruczołów łojowych. Zabieg ten może wykonać jedynie doświadczona kosmetyczka! Samodzielnie możesz doprowadzić do zakażenia.
Spośród domowych metod na prosaki można natomiast wymienić terapię kremami zawierającymi kwasy kosmetyczne (glikolowy, migdałowy i in.). Kwasy te wnikają głęboko w skórę i mają właściwości złuszczające, a więc wraz ze złuszczoną warstwą naskórka możesz pozbyć się niechcianych grudek. Kremów tego rodzaju nie należy jednak stosować w pełni lata lub zimą, ponieważ skóra staje się wówczas wyjątkowo wrażliwa na słońce i mróz.
Prosaków, podobnie jak włókniaków, można pozbyć się także metodą elektrokoagulacji, wymrażaniem. Skuteczne są również peelingi chemiczne oraz zabiegi laserem.
Krostki pod skórą mogą być także guzami tkanki podskórnej takimi jak kaszaki, włókniaki czy tłuszczaki. To zmiany niegroźne, ale często nieestetyczne. Poradź się lekarza dermatologa, w jaki sposób najlepiej się ich pozbyć.
Pamiętaj, że nagle pojawiające się grudki i krostki mogą być także objawami choroby – liszaja płaskiego czy ospy wietrznej. Jeśli masz wątpliwości co do pochodzenia zmian, a towarzyszą im także inne objawy – poradź się lekarza.
Myślałam, że jak przeżyje burzliwe lata dojrzewania, to trądzik zniknie raz na zawsze. Jak bardzo się myliłam. Niestety najgorsze są podskórne gródki, których ciężko się jest pozbyć. Nie polecam ich wygniatać ani nakłuwać – próbowałam.