Grzybica jest uciążliwą, a do tego trudną w leczeniu chorobą. Warto zatem wiedzieć, w jaki sposób zapobiegać zakażeniom. Wyjaśniamy, jakie są rodzaje grzybicy i na czym polega profilaktyka.
Diagnostyka i rozpoznanie grzybicy
Grzybica to choroba zakaźna, którą mogą wywołać grzyby chorobotwórcze – głównie dermatofity i grzyby drożdżopodobne. Zdarzają się również infekcje spowodowane przez grzyby pleśniowe. W przypadku podejrzenia zachorowania na grzybicę należy się zgłosić do lekarza. Leczenie przeciwgrzybicze powinno być poprzedzone badaniami mykologicznymi, które wykonuje się w laboratoriach. Wynik badania pozwoli określić rodzaj grzyba wywołujący zakażenie i dobrać właściwą terapię.
Jak dochodzi do zakażenia grzybicą? Czynniki ryzyka
Grzybicą można się zarazić przez kontakt z zarodnikami grzybów, ale nie zawsze to się przyczynia do rozwoju choroby. W większości takich przypadków organizm jest w stanie samodzielnie zwalczyć infekcje, ale problem pojawia się wtedy, gdy z jakiejś przyczyny dochodzi do zachwiana równowagi organizmu. Umożliwia to grzybom przedostanie się do naskórka lub skóry.
Na grzybicę szczególnie narażone są osoby:
- cierpiące na przewlekłe choroby, takie jak cukrzyca;
- z zaburzoną odpornością, na przykład w wyniku zakażenia wirusem HIV lub po kuracji antybiotykami;
- otyłe;
- mające niedobory witamin z grupy B, żelaza i cynku;
- zażywające leki immunosupresyjne;
- leczone sterydami.
Grzybica często pojawia się w wieku niemowlęcym, u osób starszych, a także u kobiet w ciąży. Rozwojowi grzybicy sprzyja również niewłaściwa higiena (brak higieny lub nadmierna higiena) i nadmierna wilgotność skóry.
Rodzaje grzybicy – powierzchowne i głębokie
Zakażenia grzybicze dzieli się na powierzchniowe, czyli zakażenia skóry i jej przydatków oraz błon śluzowych, a także głębokie, które dotykają narządów i układów organizmu. Grzybice powierzchniowe zwykle nie są zagrożeniem dla życia, ale są uciążliwe i łatwo przenoszą się z jednego człowieka na drugiego. Głęboka grzybica może objąć płuca, wątrobę, śledzionę, przewód pokarmowy, a nawet mózg.
Można się również spotkać z podziałem grzybic na chrobę:
- skóry;
- włosów;
- narządów.
Istnieje również podział według pochodzenia zakażenia lub ze względu na naukową nazwę choroby. Infekcje grzybicze skóry mogą dotyczyć skóry owłosionej i nieowłosionej.
Rodzaje grzybic skóry:
- grzybice skóry owłosionej – grzybica strzygąca, grzybica drobnozarodnikowa, grzybica woszczynowa;
- grzybice skóry nieowłosionej – grzybica pachwin i przewlekła grzybica skóry gładkiej.
Grzybica paznokci
Grzybica paznokci może dotyczyć paznokci rąk lub paznokci stóp. Zmienione chorobowo paznokcie stają się pogrubione, przebarwione i pobruzdowane. Ponadto zaczynają się kruszyć i łamać. Leczenie trwa bardzo długo i polega na użyciu preparatów zewnętrznych, takich jak kremy, aerozole, pudry czy olejki z drzewa herbacianego. Zanim zmiany widoczne będą na paznokciach, choroba może zaatakować wały paznokciowe, które staną się zaczerwienione i bolesne. Na grzybicę stóp i paznokci stóp szczególnie są narażone osoby, które zmagają się z nadmierną potliwością lub niedokrwistością oraz osoby starsze, u których paznokcie rosną bardzo wolno.
Grzybica sromu i pochwy. Do czego może prowadzić nieleczona grzybica pochwy?
Do objawów choroby grzybiczej narządów płciowych należą głównie świąd wywołany stanem zapalnym i białe upławy. Patogenem, który odpowiada za większość infekcji grzybiczych okolic intymnych, jest drożdżak Candida albicans. Zakażenie to często występuje u kobiet w trakcie ciąży. W takim wypadku ginekolog zwykle zaleca stosowanie miejscowych preparatów przeciwgrzybiczych. Nieleczona grzybica pochwy może doprowadzić do zarażenia rodzącego się dziecka. Na skutek zakażenia u dziecka mogą się pojawić pleśniawki lub grzybiczne pieluszkowe zakażenie skóry. Zakażony może również być partner seksualny, dlatego ważne jest podjęcie szybkiego leczenia.
Łupież pstry
Łupież pstry to przewlekła infekcja grzybicza skóry. U chorych pojawiają się charakterystyczne plamy, które są zlokalizowane zazwyczaj na klatce piersiowej, plecach, ramionach i owłosionej skóry głowy. Czasami pojawia się swędzenie, a zmiany skórne mogą się łuszczyć, pozostawiając charakterystyczne białe plamy. Wysoka temperatura i wilgoć sprzyjają namnażaniu się grzybów, które powodują tę chorobę.
Grzybica jamy ustnej
Grzybica jamy ustnej objawia się białym nalotem na języku i podniebieniu oraz pieczeniem i bólem w obrębie chorobowo zmienionych błon śluzowych jamy ustnej. Mogą też się pojawić nadżerki i pęknięcia w kącikach ust. Najczęściej choroba ta dotyka dzieci, osoby w podeszłym wieku, palaczy tytoniu oraz osoby, które mają obniżoną odporność organizmu. Do czynników ryzyka można zaliczyć między innymi zbyt duże spożycie cukrów, zaburzenia hormonalne, stosowanie antybiotyków i sterydów, a także niedobór kwasu foliowego i żelaza.
Grzybica stóp
Grzybica stóp jest najbardziej rozpowszechnionym rodzajem grzybicy. Niektóre grupy zawodowe są szczególnie narażone na jej występowanie, na przykład sportowcy. Grzybicy skóry stóp sprzyja noszenie zbyt ciasnego obuwia i wilgoć. Należy zachować ostrożność, korzystając z publicznych basenów i saun. Istnieje kilka odmian grzybicy stóp. Niektóre z nich objawiają się zmianami skórnymi, takimi jak pęcherzyki, nadżerki i rumień. Często powstają też bolesne pęknięcia skóry.
Kandydoza wywołana grzybami z rodzaju Candida
Kandydoza układowa, wywołana przez grzyby Candida, może dotyczyć różnych narządów i układów. Do większości zakażeń dochodzi w wyniku osłabienia odporności. Objawy są różne, w zależności od tego, jaki układ czy narząd jest zaatakowany. Aby zapobiegać zakażeniu, ważna jest właściwa dieta, która polega na ograniczeniu spożywania cukrów prostych i alkoholu. Do jadłospisu powinno się włączyć jogurty, orzechy, kiszonki i surowe warzywa.
Jak zapobiegać infekcjom grzybiczym?
Leczenie grzybicy nie jest łatwe i może długo trwać. Warto zmniejszać ryzyko zakażenia przez dbanie o właściwą higienę i zachowanie środków ostrożności, zwłaszcza podczas korzystania z basenów i sauny.
Aby chronić się przed zakażeniem grzybiczym, należy:
- na basenach i saunach nosić klapki;
- dezynfekować obuwie;
- właściwie dbać o higienę osobistą;
- zawsze używać czystego ręcznika;
- unikać używania myjek i gąbek;
- stosować probiotyki w czasie kuracji antybiotykami;
- ograniczyć spożycie cukru.
Ważne jest również dbanie o wysoką odporność organizmu. Można to robić poprzez dbanie o odpowiednią ilość snu, aktywność fizyczną i przestrzeganie zdrowej diety. Poza tym warto pamiętać o tym, że stres bardzo negatywnie działa na zdrowie i odporność. Oczywiście nie unikniemy go całkiem, ale warto znać metody relaksacyjne i unikać wyczerpujących psychicznie sytuacji.
Na czym polega leczenie grzybicy?
Leczenie grzybicy najlepiej rozpocząć niezwłocznie po zauważeniu jej pierwszych objawów. Terapia polega na zastosowaniu leków przeciwgrzybiczych. W aptece są dostępne leki bez recepty, ale zawsze niepokojące zmiany skórne warto skonsultować z lekarzem. Aby postawić diagnozę i uzyskać obraz kliniczny grzybicy, dermatolog ogląda zmiany chorobowe. Ważne jest informacja, jaka odmiana grzybicy występuje u pacjenta i jakie grzyby ją wywołują. Lekarz może przepisać leki doustne, zewnętrzne maści, a w niektórych przypadkach może zalecić zastosowanie obu metod leczenia.
