Rak kolczystokomórkowy skóry – objawy i leczenie nowotworu

Co to jest rak kolczystokomórkowy skóry?

Rak kolczystokomórkowy skóry, znany również jako cutaneous squamous cell carcinoma (SCC), jest złośliwym nowotworem skóry, który powstaje z keratynocytów – głównych komórek skóry. W Polsce, jak i na świecie, jest to jeden z najczęściej diagnozowanych nowotworów skóry, ustępując miejsca jedynie rakowi podstawnokomórkowemu. 

W przypadku raka kolczystokomórkowego skóry duże niebezpieczeństwo stanowi jego niepozorny wygląd. W początkowej fazie zachorowania przypomina niewielkie znamię lub strup, przez co zmiana nie wydaje się groźna. Tego rodzaju rak skóry wolno narasta, przez co bywa też późno diagnozowany.

Czynniki ryzyka w przypadku raka kolczystokomórkowego skóry

Głównym czynnikiem ryzyka jest długotrwałe wystawienie na działanie promieniowania UV. Niebezpieczne jest zarówno to naturalne pochodzące ze słońca, jak i sztuczne z solarium. Powoduje uszkodzenia DNA w komórkach skóry, co może prowadzić do rozwoju raka. Występowanie raka kolczystokomórkowego może zależeć również od:

• uwarunkowań genetycznych – osoby z rodzinną historią raka skóry są bardziej narażone na rozwój tego nowotworu złośliwego;
• przewlekłych stanów zapalnych skóry – długotrwałe stany zapalne, blizny, czy przewlekłe owrzodzenia mogą zwiększać ryzyko przekształcenia się zdrowych komórek skóry w komórki nowotworowe;
• ekspozycji na niektóre chemikalia – kontakt z niektórymi substancjami chemicznymi, w tym smołą, arszenikiem czy pewnymi olejami przemysłowymi, może zwiększać ryzyko zachorowania;
• infekcji wirusowych – niektóre wirusy, takie jak wirus brodawczaka ludzkiego (HPV), mogą przyczyniać się do rozwoju raka kolczystokomórkowego skóry;
• koloru karnacji skóry – najbardziej na wystąpienie raka kolczystokomórkowego narażone są osoby naturalnie blade, mające jasną karnację;
• występowania rogowacenia słonecznego lub starczego.

Objawy raka kolczystokomórkowego skóry

Rak kolczystokomórkowy skóry objawia się głównie jako grube, łuszczące się zmiany skórne, często z czerwoną lub różową podstawą. Zmiany te mogą przyjmować formę brodawkowatą, ale także wyglądać jak wrzody, czy strupy i są zazwyczaj twarde w dotyku. Mogą występować na obszarach skóry narażonych na słońce, ale często pojawiają się również w innych miejscach. Rak kolczystokomórkowy może również krwawić lub łatwo ulegać uszkodzeniu. Ważne jest, aby zwracać uwagę na wszelkie zmiany skórne, szczególnie te, które nie goją się przez dłuższy czas. Mogą to być wczesne objawy tego typu raka.

Warto także pamiętać, że objawy raka kolczystokomórkowego mogą różnić w zależności od zaawansowania. W ciężkich przypadkach może naciekać na sąsiednie struktury kostne lub chrzęstne, a także atakować pobliskie narządy czy regionalne węzły chłonne. Tego rodzaju nowotwór złośliwy skóry daje przerzuty o wiele częściej, niż dzieje się to w przypadku raka podstawnokomórkowego.

Diagnostyka i rozpoznanie raka skóry

Diagnozowanie raka kolczystokomórkowego skóry rozpoczyna się zazwyczaj od dokładnego badania dermatologicznego. Lekarz, najczęściej dermatolog, ogląda zmiany skórne, zwracając uwagę na ich wygląd, wielkość, kształt, kolor i inne charakterystyczne cechy. 

Jeśli istnieje podejrzenie raka kolczystokomórkowego, konieczna jest biopsja, czyli pobranie próbki tkanki ze zmienionej skóry w celu dokładnej analizy. Jest ona następnie badana pod mikroskopem przez patologa, aby stwierdzić obecność komórek nowotworowych. Badanie histopatologiczne pozwala również określić typ raka skóry, jego stopień zaawansowania i cechy morfologiczne, co jest bardzo ważne dla wyboru odpowiedniej metody leczenia.

W niektórych przypadkach, szczególnie gdy istnieje ryzyko przerzutów, mogą być zalecane dodatkowe badania, takie jak obrazowanie medyczne (np. tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny) czy badanie węzłów chłonnych. Te dodatkowe badania są pomocne w ocenie rozprzestrzenienia się nowotworu poza pierwotne miejsce jego występowania i planowaniu kompleksowej terapii. Diagnostyka raka kolczystokomórkowego wymaga zatem wieloaspektowego podejścia i współpracy różnych specjalistów.

Leczenie raka kolczystokomórkowego skóry

Leczenie raka kolczystokomórkowego skóry wymaga indywidualnego podejścia, które zależy od wielu czynników, takich jak stopień zaawansowania choroby, lokalizacja i rozmiar zmiany, ogólny stan zdrowia pacjenta oraz ewentualna obecność przerzutów.

W przypadku wczesnych etapów raka kolczystokomórkowego preferowaną metodą leczenia jest chirurgiczne usunięcie zmiany. Procedura ta polega na wycięciu zmiany nowotworowej wraz z niewielkim marginesem zdrowej tkanki dookoła, aby zminimalizować ryzyko pozostawienia komórek nowotworowych. Innym rozwiązaniem jest radioterapia, którą stosuje się u pacjentów niezaklasyfikowanych do leczenia chirurgicznego.

Radioterapia wykorzystuje promieniowanie do niszczenia komórek rakowych, może być stosowana zarówno w leczeniu pierwotnych zmian nowotworowych, jak i w przypadku przerzutów. Oprócz tego stosuje się również chemioterapię ogólnoustrojową lub powierzchniową, a także leczenie miejscowe. W ostatnim przypadku zastosowanie mają m.in. laseroterapia, krioterapia, elektrokoagulacja.

Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka skóry?

Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka skóry, ważne jest unikanie nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV. Oprócz tego:

• należy regularnie stosować kremy z wysokim filtrem SPF (niezależnie od pogody), a także nosić odzież ochronną, taką jak kapelusze z szerokim rondem i odzież z długimi rękawami;
• ważne jest unikanie solarium oraz ograniczenie czasu spędzanego na słońcu, szczególnie w godzinach największego nasłonecznienia, czyli między 10:00 a 16:00;
• istotne są również regularne badania skóry przez dermatologa, aby wczesne zmiany mogły być szybko zdiagnozowane i leczone;
• dodatkowo zdrowa dieta bogata w antyoksydanty i ograniczenie palenia tytoniu mogą również przyczynić się do obniżenia ryzyka raka skóry.

Różnicowanie z innymi typami raka skóry

Rak kolczystokomórkowy różni się od innych typów raka skóry, takich jak rak podstawnokomórkowy czy czerniak, pod względem wyglądu, szybkości wzrostu i potencjalnego ryzyka przerzutów. W przeciwieństwie do raka podstawnokomórkowego, który zwykle rozwija się powoli i rzadko daje przerzuty, rak kolczystokomórkowy może szybko rosnąć i przenosić się na inne części ciała, w tym na węzły chłonne i narządy wewnętrzne.

Rak kolczystokomórkowy skóry to jeden z najczęściej występujących nowotworów złośliwych. Dlatego tak ważne są regularne badania dermatologiczne, szczególnie dla osób o wyższym ryzyku zachorowania. Mogą bowiem pomóc w wykryciu zmian skórnych na wczesnym etapie. Prewencja, w tym unikanie nadmiernej ekspozycji na słońce, stosowanie kremów z filtrem UV, noszenie odzieży chroniącej przed słońcem i unikanie solarium, jest kluczowa w zmniejszaniu ryzyka rozwoju tego typu raka.