Liszaj płaski należy do chorób skórnych o charakterze przewlekłym. Wyróżnić można kilka różnych odmian tego schorzenia. Pojawiające się w jego przebiegu wykwity mogą wystąpić praktycznie na całym ciele, najczęściej jednak stwierdza się je na nadgarstkach, w jamie ustnej oraz w okolicach narządów płciowych. Choroba diagnozowana jest zarówno u dzieci, jak i dorosłych.
Liszaj płaski – czym jest?
Liszaj płaski to choroba skóry, która może pojawić się w każdym wieku – w równym stopniu dotyka zarówno kobiety, jak i mężczyzn. Rzadko jednak stwierdza się ją u osób starszych lub młodzieży. Jest stosunkowo często diagnozowanym schorzeniem, które objawia się zmianami zapalnymi, pojawiającymi się w różnych częściach ciała. Jest przyczyną nie tylko dokuczliwych dolegliwości, ale stanowi też poważny problem natury estetycznej. Może rozwijać się stopniowo lub nagle – pierwszy atak zazwyczaj nie trwa więcej niż kilka tygodni. Natomiast nawroty są już o wiele dłuższe i mogą trwać latami.
Objawy liszaja płaskiego
Objawy choroby uzależnione są głównie od miejsca, w którym występują. Typowy liszaj płaski pojawiający się na skórze rozpoczyna się od wysypki. Przyjmuje ona postać wypukłych guzków o płaskim wierzchołku – najczęściej są one błyszczące, o czerwonym, różowym lub fioletowych zabarwieniu. Grudki wielkości 1-3 mm intensywnie swędzą, zwłaszcza w nocy. Na zmienionej chorobowo skórze mogą pojawić się też białe paski, które bywają nazywane siateczką Wickhama. Objawy te utrzymują się przez kilka tygodni albo miesięcy, a następnie liszaj płaski ustępuje na jakiś czas, aż do kolejnego nawrotu.
Objawy choroby w jamie ustnej
Choroba może pojawić się nie tylko na skórze, ale też na błonach śluzowych jamy ustnej. Najczęściej pierwsze objawy występują po wewnętrznej stronie policzków. W tym przypadku nie towarzyszy im świąd, ale zaczerwienie. Mogą pojawiać się bolesne owrzodzenia oraz dokuczliwe pęcherze, które obniżają komfort życia chorego. Pacjent może odczuwać suchość w ustach oraz mieć przytępiony smak. Spożywanie niektórych potraw, między innymi pomidorów lub czegoś pikantnego, potrafi nasilić objawy choroby w jamie ustnej. Zmiany te ustępują samoistnie, ale nierzadko po jakimś czasie wracają.
Liszaj owłosionej skóry głowy
Liszaj płaski jest przewlekłą chorobą, która może dotknąć owłosioną skórę głowy. W takiej sytuacji prowadzi do rozwoju czerwonych i łuszczących się plam na szczycie głowy lub w jej okolicach czołowych. Ta odmiana liszaja płaskiego powoduje też łysienie bliznowaciejące, co jest szczególnie kłopotliwe dla chorych. W przebiegu choroby dochodzi do zaniku mieszków włosowych, co powoduje nieodwracalną utratę włosów.
Liszajec zakaźny a płaski
Wyróżnić można wiele różnych odmian liszaja. Wbrew pozorom większość z nich nie jest zaraźliwa. Jest jednak jeden rodzaj choroby, którym można zarazić się od innej osoby. W przypadku liszajca zakaźnego zmiany grudkowate pojawiają się na twarzy, szyi oraz rękach. Różnią się one wyglądem – przypominają strupy o złoto-miodowym odcieniu oraz zbudowane są z kilku warstw. Zarazić się można głównie przez bezpośredni kontakt z osobą chorą – na przykład poprzez dotykanie zmienionej chorobowo skóry.
Przyczyny liszaja płaskiego
Do dziś nie wiadomo do końca, jakie są przyczyny występowania liszaja płaskiego. Istnieje kilka teorii, między innymi taka, że jest to choroba autoimmunologiczna. Z niektórych badań wynika, że występuje on częściej u osób z wirusowym zapaleniem wątroby typu C. Do ataku choroby może dojść po transplantacji, jeżeli u pacjenta zaszła reakcja przeszczepu przeciwko gospodarzowi, czyli GVHD. Ponadto zauważa się, że przyjmowanie niektórych leków przyczynia się do rozwoju choroby, między innymi soli arsenu i złota, chininy czy penicylaminy.
Czym jest objaw Köbnera?
W niektórych postaciach liszaja płaskiego u chorych stwierdza się objaw Köbnera. Oznacza to pojawienie się linijnych zmian na skórze w miejscu, w którym doszło do uszkodzenia naskórka, na przykład obtarcia lub zadrapania. Zmiany grudkowe pojawiają się na ciele dopiero po kilku dniach od wystąpienia skaleczenia. Mają typowy, wieloboczny kształt oraz nierówne zbielenia.
Rozpoznanie liszaja płaskiego
Liszaj płaski jest łatwy do rozpoznania na podstawie występujących zmian. W przypadku jakichkolwiek niepokojących objawów należy więc udać się do lekarza pierwszego kontaktu lub dermatologa. Specjalista może dodatkowo pobrać próbkę naskórka do obejrzenia pod mikroskopem. W przypadku podejrzenia liszaja płaskiego wykonuje się test na wirusowe zapalenie wątroby typu C.
Liszaj u dziecka
Liszaj płaski to przewlekła choroba, która dotyka również najmłodszych. U dzieci najczęściej występuje na skórze nóg, przedramionach oraz nadgarstkach. Nadżerki bądź strupy na skórze głowy niekiedy mylone bywają z łupieżem Gilberta. Zmiany mogą pojawiać się też w obrębie błon śluzowych jamy ustnej, a nawet na paznokciach – jest to wtedy liszaj obrączkowy. Chociaż zmiany skórne ustępują samoistnie, utrzymują się przez długi czas i powodują silny świąd. Domowe sposoby leczenia mogą przynieść najmłodszym ulgę – między innymi kąpiele z dodatkiem nadmanganian potasu.
Liszaj płaski – leczenie
Aktualnie nie wynaleziono jeszcze skutecznego leczenia choroby, chociaż wiele metod przynosi obiecujące rezultaty. W większości przypadków leczenie polega na minimalizowaniu uciążliwych objawów, co pozwala przywrócić choremu komfort życia. W zależności od typu liszaja płaskiego oraz stopnia nasilenia objawów, leczenie miejscowe wcale nie musi być konieczne, a dolegliwości mijają same po kilku tygodniach. Jeżeli jednak są one bardzo dokuczliwe, lekarz może przepisać maści do stosowania miejscowego, zalecić leczenie ogólnoustrojowe lub poddanie się innym zabiegom.
Najskuteczniejsze sposoby leczenia
W terapii miejscowej liszaja płaskiego stosuje się glikokortykosteroidy albo retinoidy. Zmniejszają one stan zapalny oraz świąd, dzięki czemu przynoszą choremu szybką ulgę. Ich zadaniem jest też osłabianie układu odpornościowego, co pomaga usunąć wysypkę. W opornych na leczenie postaciach liszaja stosuje się leki o działaniu immunosupresyjnym, takie jak cyklosporyna. Popularna jest też fototerapia oraz fotochemioterapia, czyli PUVA, polegająca na leczeniu światłem i jednoczesnym przyjmowaniu leków.
Leczenie liszaja – domowe sposoby
U chorych na liszaj płaski efekty mogą przynieść także domowe sposoby, między innymi chłodne okłady czy kąpiele owsiane. W przypadku liszaja jamy ustnej można stosować płukanki na bazie kwiatu malwy lub siemienia lnianego. Leczenie domowe może też obejmować przyjmowanie oleju z czarnuszki.
Chociaż liszaj płaski to przewlekła choroba skóry, której przyczyny nie są do końca znane, istnieje wiele sposobów, aby przynieść sobie ulgę w uciążliwych dolegliwościach. Kluczem do sukcesu jest szybkie postawienie diagnozy i stosowanie się do zaleconego przez lekarza leczenia.
