Jeszcze do niedawna bruksizm uznawano za schorzenie wyłacznie stomatologiczne. Psycholodzy zaczęli jednak zwracać większą uwagę na czynniki psychologiczne. Leczenie objemuje nie tylko opiekę stomatologa, ale również kontrolę ortodontyczną czy neurologiczną. Dzięki połączeniu tych metod osiągane są dobre efekty w leczeniu bruksizmu. Sprawdź, co warto wiedzieć na ten temat.
Bruksizm – czym jest bruksizm?
Bruksizm to schorzenie nawykowe przejawiające się napadowym, nieświadomym zaciskaniem oraz zgrzytaniem zębów dolnych o górne. Napady pojawiają się często w nocy przybierając znacznie nasiloną formę, czyli bruksizm nocny. Nieleczone ataki bruksizmu prowadzą do zmian w stawach żuchwowo-skroniowych, oraz migrenowych bólów głowy. Objawy bruksizmu to przede wszystkim:
- pękanie i ścieranie zębów;
- rozchwianie koron zębów;
- uporczywe bóle głowy i szyi;
- ograniczona ruchomość stawów żuchwowych;
- ból i przeskakiwanie żuchwy;
- nieprawidłowości w stawach skroniowo-żuchwowych;
- krawawienia dziąseł;
- zanik przyzębia;
- przygryzanie policzków.
Pomimo groźnych konsekwencji, bruksizm ma również tendencje do samoistnego ustępowania. Jak do tej pory, nie udało się znaleźć przyczyny tego stanu. Może być jednak związany ze zmiana stylu życia i wykluczeniem czynników stresogennych.
Przyczyny bruksizmu
Do tej pory, przyczyny bruksizmu nie zostały w pełni wytłumaczone. Jest to schorzenie wieloczynnikowe, a etiologia schorzenia pozostaje wciąż pod znakiem zapytania. Coraz częściej mówi się o tym, że czynnikiem nasilającym objawy bruksizmu jest nadmierny stres i zbyt duże tempo życia. Wśród pozostałych przyczyn wymienia się przede wszystkim:
- wady zgryzu;
- zaburzenia emocjonalne i psychiczne;
- choroby o podłożu hormonalnym np. nadczynność tarczycy;
- schorzenia układu pokarmowego;
- nadmierny stres;
- przerost migdałków podniebiennych;
- przyjmowanie niektórych leków lub substancji psychoaktywnych;
- alergie;
- niedobory witaminowo-mineralne;
- nerwica;
- źle wykonane wypełnienia ubytków zębowych;
- źle dopasowane protezy zębowe;
- częste żucie gumy;
- używki tj. papierosy, alkohol czy narkotyki.
Bruksizm u dzieci
Na schorzenie jakim jest bruksizm mogą cierpieć także najmłodsi. Jest to częsta przypadłość wieku dziecięcego, która w wielu przypadkach mija samioistnie. Niektórzy lekarze wiążą bruksizm z chorobami pasożytniczymi, m.in. owsicą. Może pojawiać się także jako reakcja na stres. Nawykowy bruksizm staje nie problemem, gdy zostanie utrwalony i nie minie wraz z utratą zębów mlecznych. Jeśli zauważysz niepokojące objawy u swojego dziecka, warto skonsultować się z pediatrą. Nieleczony bruksizm przyczynia się bowiem do rozwoju wielu schorzeń.
Bruksizm nie jest dziedziczny, jednak zdarza się, że pojawia się u dzieci jako utrwalony nieprawidłowy wzorzec, który zaobserwowały u swoich rodziców. W takich przypadkach, warto zasięgnąć porady psychologa dziecięcego.
Konsekwencje nieleczonego bruksizmu
Zlekceważenie schorzenia o którym mowa, może mieć dosyć poważne konekwencje dla zdrowia całego organizmu. Nie dotyczą one jedynie samej żuchwy, ale mogą wpływać niekorzystnie także na działanie pozostałych narządów w ludzkim ciele. Konsekwencją bruksizmu są następujące dolegliwości:
- problemy z narządem wzroku – nieostre widzenie, uczucie wysadzania oczodołów, ból, suchość oczu;
- objawy ze strony narządu słuchu – szumy uszne, bóle ucha, problemy z utrzymaniem równowagi;
- schorzenia jamy ustnej – ścieranie powierzchni zębów, nadwrażliwość zębów, pękanie szkliwa, zanik przyzębia, krwawienia dziąseł, przemieszanie, a czasem nawet wypadanie zębów, stany zapalne;
- objawy ze strony narządu ruchu – problemy z mobilnością głowy, przykurcz karku, bóle głowy, migreny, zaburzenia wydzielania śliny, bezsenność, zaburzenia równowagi.
Jak rozpoznać bruksizm?
Bruksizm to schorzenie przewlekłe, dlatego aby zdiagnozować prawidłowo tą przypadłość, konieczna jest wizyta u stomatologa. Początkowo lekarz na podstawie badania palpacyjnego określi stan napięcia mięśni i ich tkliwość na ucisk. Badaniem pomocnym w postawieniu prawidłowej diagnozu jest tzw. EMG, czyli elektromiografia żwaczy i mięśni skroniowych. W ten sposób lekarz stomatolog może stwierdzić, czy bolesne dolegliwości są wynikiem bruksizmu.
Bruksizm w statystykach
Na bruksizm cierpi od 8-10% dorosłej populacji naszej planety. Są to jednak jedynie dane dotyczące potwierdzonych przypadków. Zakłada się, że problem ten jest bardziej złozony, a bruksizm dotyka większej ilości osób. Nie wszyscy jednak zgłaszają się z niepokojącymi objawami do stomatologa, szukając rozwiązania swoich problemów u innych specjalistów. Bruksizm to problem, który najczęściej dotyka osoby pomiędzy 25. a 45 rokiem życia.
Leczenie bruksizmu
Leczenie bruksizmu powinno stanowić połączenie pracy kilku specjalistów. Stomatolog może zaproponować założenie specjalnej szyny relaksacyjnej. Zapobiega ona zgrzytaniu zębami w trakcie snu oraz nieświadomemu zaciskaniu zębów. By nakładka skutecznie hamowała nadmierna aktywność mięśni żuchwy musi być dobrze dopasowana do zgryzu pacjenta. Szyna nie rozwiązuje problemu bruksizmu, jednak blokuje tarcia i nadmierne zaciskanie zębów.
Inną metodą jest wstrzyknięcie w mięśnie botoksu. Substancja jaką jest toksyna botulinowa podana bezpośrednio w żwacze osłabia mięśnie i skutecznie zapobiega konsekwencjom bruksizmu. Efekt nie jest natychmiastowy. Uczucie znaczącej poprawy pojawia się po ok. 3 dniach od podania botoksu. Zabieg ten należy powtarzać co około pół roku. Ilość zabiegów koniecznych, by poprawić komfort życia zależy w dużej mierze od konkretnego przypadku. Niektórzy pacjenci poczują ulgę już po 2 seriach.
W innych przypadkach konieczne jest stosowanie środków farmakologicznych. Pacjentom z bruksizmem podaje się leki na zmniejszenie napięcia mięśniowego, środki przeciwlękowe, beta-blokery czy antydepresanty. Połączenie wszystkich metod pomaga kontrolować, a z czasem skutecznie pozbyć się napadów bruksizmu.
Domowe metody na bruksizm
Aby skutecznie wyleczyć bruksizm należy zastosować leczenie stomatologiczne, ortodontyczne, terapie behawioralną oraz techniki relaksacyjne. W trakcie leczenia zaproponowanego przez wyżej wymienionych specjalistów, można również wspomóc się w procesie leczenia poprzez zastosowanie prostych, domowych sposobów. Jeśli odczuwasz dolegliwości bólowe i nie jesteś w stanie zapanować nad zaciskaniem zębów, posmaruj okolice żuchwy i szyi maścią rozgrzewającą. To pomoże ci rozluźnić spięte mięśnie.
Innym sposobem jest robienie zimnych okładów na szczękę. Napadom bruksizmu czesto towarzyszy ból, a zimno złagodzi dolegliwości bólowe. Dobrze działają też ćwieczenia rozluźniające, polegające na otwieraniu i zamykaniu ust. Masaż okolic karku i ramion również pozwoli rozluźnienie mięśni twarzy.
Warto unikać jedzenia twardych produktów, m.in. orzechów, które zmuszają do nadmiernego napinania mięśni żwaczy. Aby zmniejszyć napięcie nerwowe, unikaj napojów pobudzających tj. kawa czy napoje energetyzujące. W zamian pamietaj o odpowiednim nawodnieniu,czyli ok.1,5 litra dziennie.
Bruksizm to schorzenie dotyczące narządu żucia. Przyczyną zgrzytania zębami jest zazwyczaj nadmierne napięcie żwaczy. Nieleczony bruksizm niesie ze sobą poważne konsekwencje zdrowotne. Leczenie obejmuje w pierwszej kolejności konsultacje u specjalistów z różnych dziedzin. Zarówno stomatolog, jak ortodonta, neurolog czy fizjoterapeuta wspólnymi siłami są w stanie przywrócić pełną sprawność szczęki i zapobiec nawrotom choroby.
