Kłykciny kończyste spowodowane wirusem HPV typu 6 i 11, to zmiany skórne przypominające grudki, które mogą się przerodzić w kalafiorowate narośla. Zlokalizowane są w okolicy narządów płciowych i odbytu. Czy istnieje skuteczna profilaktyka tej choroby? Jak wygląda jej leczenie? Odpowiadamy na te pytania.
Czym są kłykciny kończyste?
Kłykciny kończyste, inaczej brodawki płciowe, wywołane są infekcją wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), najczęściej typu HPV 6 i 11. Po zakażeniu pojawiają się zmiany skórne w postaci brunatnych grudek, a w późniejszym stadium kalafiorowatych narośli. W przypadku mężczyzn kłykciny najczęściej pojawiają się na żołędzi, napletku, skórze moszny, u ujścia cewki moczowej, na trzonie prącia i wokół odbytu. U kobiet kłykciny mogą obejmować okolice całego krocza – wargi sromowe, szyjkę macicy i okolice przedsionka pochwy oraz pojawiać się w okolicach odbytu. U obu płci zmiany chorobowe występują też czasami w krtani i na błonie śluzowej jamy ustnej. Jest to wynikiem seksu oralnego z osobą zakażoną.
Kłykciny kończyste. Jakie są najczęstsze czynniki ryzyka?
Zwykle do zakażenia dochodzi poprzez kontakty seksualne, ale możliwa jest też infekcja dziecka w trakcie porodu.
Do najczęstszych czynników ryzyka wystąpienia zakażenia należą:
- wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego;
- niewłaściwa higiena;
- palenie papierosów;
- duża ilość partnerów seksualnych;
- przewlekłe stany zapalne;
- osłabienie organizmu spowodowane na przykład zakażeniem wirusem HIV;
- w przypadku kobiet duża ilość ciąż i nieprawidłowe wyniki badań cytologicznych.
Początkowe stadium i późniejsze objawy kłykcin kończystych
Początkowe stadium występowania kłykcin kończystych może przebiegać bezobjawowo. Później objawami choroby może być świąd i uczucie dyskomfortu podczas lub po stosunku, a nawet krwawienie. Kiedy pojawiają się kłykciny, wzrasta ryzyko zakażenia się innymi patogenami, które wywołują choroby weneryczne. Od zakażenia do pojawienia się brodawek może minąć nawet kilka miesięcy. Według badań okres inkubacji jest krótszy u kobiet niż u mężczyzn.
Kłykciny kończyste, a nowotwór. Czy zakażenie wirusem HPV jest niebezpieczne?
Wirusy HPV 6 i HPV 11, które są najbardziej rozpowszechnionymi typami wirusa HPV i powodują powstawanie kłykcin kończystych, nie należą do typów onkogennych. Jednak narośle mają skłonność do nawrotów, a nawet mogą zmieniać się w zmiany nowotworowe. Wskutek infekcji HPV innego typu mogą pojawić się nowotwory, takie jak rak odbytu, rak szyjki macicy, rak jamy ustnej i gardła. Pojawienie się zmian w postaci kłykcin wpływa negatywnie na jakość życia. Choroba może obniżyć poczucie własnej wartości i powodować niepokój. Większość infekcji HPV samoistnie ustępuje i nie prowadzi do żadnych powikłań w przyszłości. Organizm może sam zwalczyć infekcje w ciągu 12 do 24 miesięcy.
Kłykciny kończyste – diagnostyka
Diagnostyką i leczeniem kłykcin zajmuje się lekarz dermatolog. W przypadku kobiet może to również być ginekolog. Pomocne w diagnostyce są okresowe badania kontrolne, na przykład badanie cytologiczne szyjki macicy. Lekarz bada przyczyny rozwoju zmian chorobowych i wykonuje badania, które mają wykluczyć inne choroby przenoszone drogą płciową.
Jak zapobiegać zakażeniu HPV? Brodawki narządów płciowych – profilaktyka
Wirus HPV jest przenoszony drogą płciową, a więc profilaktyka osób aktywnych seksualnie polega głównie na używaniu prezerwatywy. Osoby, które często mają kontakty seksualne z różnymi partnerami, są bardziej narażone na ryzyko zakażenia niż te, które posiadają stałego partnera seksualnego.
Czy można współżyć, gdy już doszło do zakażenia?
Pacjenci, u których doszło już do zakażenia wirusem, muszą zachować szczególną ostrożność. Przez cały okres leczenia zalecane jest stosowanie prezerwatyw. Jednak ich używanie nie daje całkowitej ochrony, bo wirus może też zainfekować krocze lub pachwiny. W większości przypadków leczeniem powinien być objęty również partner.
Kłykciny kończyste a ciąża
Leczenie kłykcin kończystych u kobiet w ciąży jest konieczne, bo w trakcie porodu może dojść do zakażenia dziecka, poza tym duże skupiska brodawek mogą utrudniać poród. W wyniku zarażenia niemowlęcia mogą się u niego pojawić niebezpieczne dla zdrowia oraz życia kłykciny w krtani i jamie ustnej. Niestety w trakcie ciąży skuteczne leczenie jest utrudnione. Jednym z powodów jest to, że hormony nasilają objawy choroby, a kłykciny rozrastają się i rozprzestrzeniają w szybszym tempie. Poza tym niektóre metody leczenia nie są bezpieczne dla kobiet w ciąży. Choroba spowodowana wirusem HPV może przyjmować bezobjawową postać, ale czasami wirus jest przyczyną poronienia. Z tego powodu dobrze jest, gdy kobiety planujące ciążę wykonują test na obecność wirusa.
Szczepienia zapobiegające rozwojowi kłykcin kończystych
W Polsce dostępne są szczepionki przeciwko HPV. Dzięki nim można zapobiec kłykcinom kończystym i niektórym nowotworom narządów płciowych. Szczepienia chronią przed zakażeniami najczęstszymi typami wirusa HPV. Mają one największą skuteczność, gdy zastosuje się je jeszcze przed rozpoczęciem współżycia płciowego. Zalecany wiek szczepienia to 11.-12. rok życia, a minimalny to 9. rok życia. W skład szczepienia wchodzą dwie lub trzy dawki, w zależności od wieku, w którym zostało podane. Szczepienia są odpłatne, ale niektóre preparaty mogą być częściowo refundowane. Są to szczepienia zalecane, ale nieobowiązkowe. Szczepienia przeciw HPV są bezpieczne i dobrze tolerowane, ale mogą się pojawiać skutki uboczne, takie jak ból, obrzęk lub zaczerwienienie.
Leczenie domowe kłykcin kończystych
Tak jak w przypadku większości chorób, najważniejsze jest wczesne rozpoznanie kłykcin kończystych. Do domowych sposobów leczenia kłykcin należy przemywanie octem jabłkowym lub wyciągiem z roślin iglastych chorobowo zmienionych miejsc. Do mało inwazyjnych metod należy również przemywanie wyciągiem z zielonej herbaty. Jednak najlepiej niezwłocznie skonsultować się z lekarzem, bo leczenie brodawek na własną rękę może opóźnić i utrudnić skuteczną terapię kłykcin kończystych. Poza tym lekarz powinien oceniać postępy leczenia, aby ewentualnie zmienić kurację w przypadku braku efektów. Często niezbędne jest leczenie farmakologiczne.
Leczenie kłykcin kończystych, gdy domowe sposoby nie pomagają
W przypadku leczenia kłykcin podaje się leki w postaci kremów, maści lub roztworów. Zawierają one zwykle substancje, które hamują podział komórek. Terapia farmakologiczna trwa od 2 do 4 miesięcy.
Skuteczne leczenie zmian o większych rozmiarach obejmuje użycie lasera CO2 i leczenie chirurgiczne. Laseroterapia daje szybkie efekty i umożliwia usunięcie kłykcin. Wykonuje się ją w znieczuleniu miejscowym. Można też zastosować koagulację chemiczną, która polega na zniszczeniu zmienionej tkanki przy użyciu preparatów chemicznych. Taki zabieg jest bezpieczny, ale bolesny. Jednak eliminowanie kłykcin w ten sposób można zastosować, gdy zmiany są niewielkie. Inną metodą jest krioterapia, która polega na zamrażaniu zmian ciekłym azotem.
Żaden sposób leczenia nie gwarantuje, że nie pojawią się nawroty choroby, ale często układ immunologiczny człowieka sam zwalcza zakażenie. Kłykciny bywają bardzo uciążliwe, jednak możliwe jest ich pełne wyleczenie.
